R.I.P. Dr Norman Rose
Cyhoeddwyd ar 15 Mawrth 2024 10:35 yb
Dr Norman Rose: Royal Marine Commando a gymerodd ran yn y Glaniadau D-Day
Ar ran Age Cymru Dyfed, mynychodd y Prif Weithredwr Simon Wright angladd Dr Norman Rose a gynhaliwyd yn Eglwys y Santes Fair, Aberhonddu ar 11 Mawrth. Yn ddiweddar cymerodd Norman ran yn nigwyddiad ‘Ein Cenhedlaeth Fwyaf’ Age Cymru Dyfed a gynhaliwyd ym Myddfai ar 3ydd Hydref y llynedd, lle ymunodd nifer o gyn-filwyr eraill yr Ail Ryfel Byd ag ef.
Dywedodd Simon ‘Cefais y pleser amlwg o fod wrth yr un bwrdd â Norman a chofiwch yn annwyl sgwrsio ag ef. Am ddyn rhyfeddol!’.
Cafodd Norman yrfa arbennig o ddisglair fel Comander Morol Brenhinol ifanc dewr iawn ond hefyd yn ddiweddarach fel un o ffisegwyr niwclear mwyaf blaenllaw y DU. Wedi'i eni yn Swydd Warwick ym 1925, enillodd Norman ysgoloriaeth i Ysgol Gadeirlan Coventry, lle'r oedd yn gôr yng nghôr yr eglwys gadeiriol. Addysgwyd ef yno nes mynd i wasanaeth milwrol yn 1942.
Ar ôl cwblhau ei hyfforddiant comando yn Achnacarry yn yr Alban yn 17 oed, cafodd Norman ei recriwtio i ddechrau i'r 40 Royal Marine Commando. Gwelodd weithredu yn yr Eidal am y tro cyntaf cyn cael ei drosglwyddo i 47 Royal Marine Commando y bu'n ymwneud â hwy yn glaniadau D-Day yn ogystal â'r Frwydr dros Port-en Bessin yn Normandi. Daeth rhyfel y Normaniaid i ben pan anafwyd ef ym Mrwydr Walcheren yn yr Iseldiroedd ym mis Tachwedd 1944. Yn 2016 dyfarnwyd y Legion d'honneur gan lywodraeth Ffrainc i Norman i gydnabod y rhan a chwaraeodd yn rhyddhau tref Port-en -Bessin.
Wedi'r rhyfel ymunodd Norman â'r awdurdod ynni atomig UKAEA a gweithiodd ei ffordd drwy'r rhengoedd, gan ddod yn un o ffisegwyr niwclear hynaf y wlad. Ymddeolodd ganol ei chwedegau a symudodd i Gymru gyda'i wraig Daphne yn 2003. Ar ei ymddeoliad bu'n astudio ac ennill PhD mewn Hanes, gan ymchwilio i waith a dylanwad y gwyddonydd a'r addysgwr Joseph Preistley, ac yn ei 80au teithiodd hyd llawn y rheilffordd Traws-Siberia - uchelgais gydol oes.
Roedd Norman yn un o aelodau’r ‘Genhedlaeth Fwyaf’, sydd bellach yn prysur ddirywio, ac y mae ein rhyddid yn ddyledus iddynt dros yr 80 mlynedd diwethaf ers diwedd yr Ail Ryfel Byd ac ni ddylid byth ei anghofio”.